پروتز ثابت و متحرک

پروتز دندان چیست و چه کارکردی دارد

پروتز های دندان چه کارکردی دارند؟ از وظایف پروتزها میتوان باید به جایگزینی دندان از دست رفته و جلوگیری از عواقب منفی از دست دادن دندان اشاره کرد. در کل پروتزهای دندان وظیفه بازیابی زیبایی و سلامت دهان و دندان و اصلاح طرح لبخند را بر عهده دارند. از دیگر کارکردهای آن اصلاح نواقص داخل دهان از جمله فقدان یک دندان یا بخشی از آن و یا از دست رفتن بافت ها دهان مانند فک و کام است. نحوه اتصال پروتزهای دندان متفاوت است. پروتز ها معمولا توسط خود دندان، ایمپلنت های دندان یا از طریق مکش و یا توسط عضلات دهان در جایگاه خود ثابت می شوند.

انواع پروتز دندان

انواع پروتز دندان به دو نوع پروتز ثابت و متحرک تقسیم بندی می شود. از نمونه پروتز ثابت می توان تاج یا روکش دندان و پل یا بریج دندان را نام برد. این پروتزها به دندان چسبانده می شوند. به همین دلیل عنوان ثابت گرفته اند. برای پروتز متحرک می توان دندانهای مصنوعی را مثال زد که به آنها دست دندان نیز گفته می شود. پارسیل نیز دندان مصنوعی جزئی است.

پروتز ثابت دندان و پروتزهای متحرک به شکل های مختلفی تولید می شوند. برای ثابت کردن پروتز دندانی در جای خود از موادی مانند چسب و پیچ استفاده می شود.
۱. پروتز ثابت
پروتز ثابت دندان به پروتزی گفته می شود که به دندان یا ایمپلنت متصل می شود. نحوه اتصال این نوع پروتز می تواند با چسبهای مخصوص این کار یا پیچ باشد. تنها دندانپزشک معالج می تواند این پروتز را از دهان خارج کند. پروتز ثابت میتواند از مواد مختلفی ساخته شود. در ادامه مواد ساخت آن را بیان میکنیم :

مواد سازنده پروتز ثابت

روکش یا بریج سرامیک متصل به فلز(PFM): در این نوع پروتز ابتدا فریم یا چارچوبی از فلزات مخصوص (تیتانیوم، پالادیوم و یا طلا) که به روکش یا بریج ثبات میدهند ساخته میشود سپس لایه ای از سرامیک دندانی برای بازسازی ظاهر و سطح جونده پروتز به این فریم متصل میشود.

مراحل درمان پروتز ثابت

دندانپزشک در مرحله آغازین آماده سازی اولیه را بر روی دندان بیمار انجام می دهد. پس از آن قالبگیری دندان انجام می شود و نتیجه برای لابراتوار دندانپزشکی فرستاده می شود.
در لابراتوار قالب ها با استفاده از گچ دندانپزشکی ریخته میشود و ماکت دندان از جنس گچ ساخته می شود.
پس از آن روی این ماکت فریم فلزی ساخته می شود و سپس چند لایه سرامیک در حرارت بسیار بالا به فریم فلزی اتصال داده می شود. اگر به ویژگی های فردی به عنوان مثال رنگ دندان و سایز آن توجه بیشتری شود، میتوان پروتز دندان زیباتری ساخت که به دندان های واقعی بیمار نزدیکتر باشد.
روکش یا بریج دندان فاقد فلز این روکشها از دی اکسید زیرکونیوم (زیرکونیا) و یا سرامیک فشرده ساخته میشود، روش آماده سازی دندانها و قالبگیری و ارسال به لابراتوار مشابه روکش های فلز و سرامیک است ولی مراحل لابراتواری آنها با هم متفاوت است چرا که در این روش ماکتهای دندانی ابتدا توسط دوربینهای ٣ بعدی اسکن شده، سپس توسط کامپیوتر روکش مورد نظر طراحی میشود در مرحله بعد بلوک های زیرکونیومی مخصوص توسط دستگاههایی که بسیار شبیه دستگاههای تراشکاری دقیق صنعتی (معروف به دستگاههای CAD CAM) هستند تراشیده شده و تبدیل به روکش می شوند.
و پس از آن توسط متخصص روی لثه و در جای مناسب قرار میگریند.
سرامیک زیرکونیوم ماده اصلی تشکیل دهنده روکشها و بریجهاست که در چند سال گذشته توسعه بسیاری داده شده است. این ماده مزایای بسیاری نسبت به پروتز فلز و سرامیکی دارد:

این مواد فلزی نیستند و حساسیت هایی که به خاطر نزدیکی فلز با بافتهای دندان بوجود می آید را به وجود نمی آورند.
علاوه بر خواص گفته شده زیرکونیاها دربسیاری از جنبه ها بهتر از فلز عمل می کنند و پروتز ساخته شده از ان به طور کامل با فرم و رنگ دندان هماهنگی دارد.
این مواد از نظر بیولوژیکی خنثی هستند و با محیط زیست سازگاری دارند . این مواد حرارت و برق را به سختی از خود عبور می دهند. (دندانهای پایه را از تحریکات شدید محافظت میکنند) علاوه بر این پلاک های دندانی روی سطح انها تجمع پیدا نمیکنند.
زیرکونیاها در برابر نور نفوذ پذیرند و دارای خواص فتودینامیک عالی هستند، ( این خاصیت به طبیعی تر شدن ظاهر روکش کمک زیادی میکند ).
با استفاده از این مواد خطر التهاب لثه یا خارج شدن لثه از حالت طبیعی وجود ندارد.
خطر ابتلا به آلرژی و یا تغییر رنگ لثه ها در نزدیکی لبه های فلزی وجود ندارد.
نقطه ضعف این مواد گرانتر بودن نسبت به مواد مشابه خود است. علاوه بر پروتز دندان ،ایمپلنت های دندانی و قطعات مربوط به آن که به ایمپلنت متصل میشوند نیز از این مواد ساخته شده اند به نظر میرسد که استفاده از این مواد فصل جدیدی را در دندانپزشکی باز کرده است.

۲. پروتز متحرک
پروتز متحرک یا دست دندان همانگونه که از نامش بر می آید، پروتزی است که به راحتی می توان آن را داخل دهان قرار داد و یا آن را از دهان خارج کرد. در صورت کشیده شدن همه دندانهای بیمار می توان پروتز متحرک کامل استفاده کرد. از مضرات استفاده از این نوع پروتز بحث روانی آن است که فرد با پوشیدن آن احساس پیری کند. در ابتدای درمان ممکن است که استفاده از دست دندان ناخوشایند باشد اما به مرور زمان این حس از میان خواهد رفت.

در استفاده از این پروتز ها به دلیل تخریب مستمر و تحلیل تیغه استخوان فک هر ١یا ٢ سال نیاز به بررسی آن و هر ۵ تا ٧ سال نیاز به جایگزینی پیدا میکنند .در صورتی که بیمار همه دندانهای خود را ازدست نداده باشد برای جایگزینی چند دندان از دست رفته پروتز (یا دندان مصنوعی) پارسیل مورد استفاده قرار میگیرد. این نوع پروتزروی یک صفحه فلزی ساخته میشود که توسط یک لایه روکش پلاستیکی همرنگ لثه ها پوشیده شده است. پروتزهای پارسیل توسط قفلها یا نگه دارنده های مخفی به دندان ها متصل باقی میمانند. باید توجه داشت که تا قبل از معرفی ایمپلنت های دندانی، بازسازی سیستم جونده بر روی استفاده از دندان مصنوعی متمرکز بود ولی امروزه به سبب مزایای بیشمار ایمپلنت ها این نوع از پروتز دندان کمتر استفاده می شود.